جیگ وفیکسچر

صنعت طراحی قید وبست ها (جیگ وفیکسچرها) را می توان شاخه بزرگی از صنایعی دانست که عامل تامین نیازهای صنعتی جوامع امروزی می باشند. صنعت قید وبست ها نقش ارزنده ای را در سازندگی وتولیدات صنعتی دارند. البته بر استادان ذیصلاح ودست اندرکاران صنعت پوشیده نیست که برای تولید بیشتر محصولات جهت نیل به پیشرفت اقتصادی ودرنهایت خود کفایی در خصوص صنعت نیاز به سیستم هایی می باشد تادر تسریع وبالا بردن کیفیت تولید نقش موثری داشته باشند. لذا آموزش طراحی وکار با جیگ وفیکسچرها چه به صورت تخصصی در دانشگاهها ومراکز آموزش عالی و چه به صورت استفاده از کتابها در سطح کارخانجات ومراکز صنعتی اجتناب نا پذیر می نماید

  

مقدمه

صنعت طراحی قید وبست ها (جیگ وفیکسچرها) را می توان شاخه بزرگی از صنایعی دانست که عامل تامین نیازهای صنعتی جوامع امروزی می باشند. صنعت قید وبست ها نقش ارزنده ای را در سازندگی وتولیدات صنعتی دارند. البته بر استادان ذیصلاح ودست اندرکاران صنعت پوشیده نیست که برای تولید بیشتر محصولات جهت نیل به پیشرفت اقتصادی ودرنهایت خود کفایی در خصوص صنعت نیاز به سیستم هایی می باشد تادر تسریع وبالا بردن کیفیت تولید نقش موثری داشته باشند. لذا آموزش طراحی وکار با جیگ وفیکسچرها چه به صورت تخصصی در دانشگاهها ومراکز آموزش عالی و چه به صورت استفاده از کتابها در سطح کارخانجات ومراکز صنعتی اجتناب نا پذیر می نماید

تعریف جیگ :

یک جیگ دستگاه مخصوصی است که قطعه کار را می گیرد یا نگه می دارد یا روی یک قسمت ماشین کاری شده قرار می گیرد. جیگ یک ابزار تولید می باشد که نه تنها قطعه کار را تعیین محل می کند ونگه میدارد  همچنین ابزار برش را برای انجام کار راهنمایی می کند. جیگ ها معمو لا" با بوشهای سوراخکاری فولادی برای راهنمایی مته ها یا دیگر ابزار برش به کار می روند. به عنوان یک اصل جیگ های کوچک بر روی میز بسته نمی شوند هر چند اگر سوراخها بزرگتر از 4/1 اینچ باشند. معمولا" لازم است که جیگ در یک آشیانه قرار گیرد یا به طور محکمی به میز وصل گردد.

تعریف فیکسچر :

یک فیکسچر ابزار تولیدی است که برای تعیین محل ونگهداشتن یک یاچند قطعه کار به کار میرود به طوریکه عملیات لازم بتوانند انجام شوند. یک فیکسچر باید به طرز محکمی به میز ماشین متصل گردد. از آنجایی که فیکسچرها بیشتر روی ماشینهای فرز کاری مورد استفاده قرار می گیرند لازم است طوری طراحی شوند که برای عملیات مختلف مناسب باشند. هدف اصلی از کاربرد فیکسچر تعیین محل کردن قطعه کار به طور سریع ودرست – نگهداری آن به طرز خوبی ومحکم گرفتن آن می باشد. فیکسچرها در طرحهای مختلفی از ساده یا پیچیده برای کارهای مختلف وبا در نظر گرفتن تعداد تولید ساخته شده اند. به عنوان قطعات نگهدارنده فیکسچرها به ساده کردن عملیات فلزی باوسایل مخصوص روی تمام ماشینهای استاندارد کمک می کند. در ذیل موارد زیادی که ممکن است به فیکسچر احتیاج داشته باشد نوشته شده است :

مونتاژ – خم کاری – سوراخکاری داخلی – پرداخت کاری – صیقل کاری- سنگ کاری – بازرسی صیقل وپرداخت بلبرینگها و یاتاقانها – فرز کاری – رنده کاری – قلاویز کاری – تراشکاری و جوشکاری و...

فرق بین جیگ وفیکسچر :

درواقع فرق گذاشتن قاطع بین این دو وسیله مشکل است ولی به طور کلی می توان گفت که جیگ هدایت کننده مته برای عملیات سوراخکاری می باشد در حالیکه فیکسچر خود به ماشینی که عمل برش را انجام می دهد محکم بسته شده و بدون تیغه عمل برش را انجام میدهد. فیکسچرها اغلب برای سرعت عمل در ماشینهای فرز وهمچنین انواع ماشینهای صفحه تراش استفاده می شود. در بعضی مواقع به خصوص از جیگ و فیکسچربه طور مرکب برای تهیه قطعات مشکلتر که طراحی آن ایجاب می کند استفاده می شوند.

انواع جیگها :

1- شابلونهای سوراخکاری ساده                                                                                                                                  

2- جیگهای صفحه ای با پیچهای گیره بندی

3- جیگها صفحه ای سوراخکاری با گیره ها وپایه ها ی

4- جیگهای سوراخکا ری کانالی 

5- جیگهای مرکب سوراخکاری و مونتاژ

انواع فیکسچرها : 

1- فیکسچرهای فرز کاری بغل تراش                                                                                          

2- فیکسچرهای صفحه ای زاویه دار قلاویز کاری

3- فیکسچرهای فرز کاری گیره ای

4- فیکسچرهای فرز کاری ساده با صفحه زاویه دار

اطلاعات مقدماتی :

وقتیکه سوراخهای قطعه کار بدون کمک ابزار ویژه سوراخ می شوند مرکز آنها باید به وسیله                                

 LAY OUT(روشی که در قالبهای فلزی برای سوراخ کردن ورقها بکار می رود) تنظیم گردد. این روش به وسیله خطوط دستی وسمبه نشان کردن انجام می شود که در مواردی که لازم است چند قطعه کار ساخته شود این عمل کند ودر عین حال غیر قابل قبول می باشد. برای جفت کردن قطعات ابتدا سوراخها دریکی از قطعات بامته تنظیم می شود و سپس قطعه بعدی با قطعه اول جفت وتنظیم می شود. این روش تضمین می کند که سوراخهای دو قطعه با هم در یک خط قرار دارند. ولی اگر چند قطعه با این روش تهیه گرددقطعات یکسان نخواهند بود. استفاده از نمونه به طور موقتی یا شابلون درستی بیشتری در قرار وتعیین محل سوراخها تعیین میکند ولی این روش برای تعداد زیادی قطعات همچنان کند وگران می باشد.شابلونهایی که مته را هدایت میکنند و به موجب آن تنظیم سوراخها رابه وسیله روشLAY OUT حذف می کنند درستی و دقت بیشتری در سوراخکاری کار به وجود آورده و همچنین در زمان ومقدار زحمت صرفه جویی می کنند. آنهامانند پلی میان روشهای تنظیم LAY OUT و استفاده از نمونه های گران در جیگهای سوراخکاری می باشد.

شرح شابلونهای سوراخکاری :

یک شابلون سوراخکاری یک نمونه از جیگهای باز ساده می باشد که تشکیل شده از یک صفحه تخت که شامل سوراخهایی برای راهنمایی مته ها می باشد. ممکن است این صفحه برای جفت شدن با خطوط بیرونی سطح قطعه کار به شکل قطعه کار ساخته شود و سوراخهایی درآن تعبیه شده باشد شکل 2A و ممکن است این صفحه طوری باشد که فقط قسمتی از آنبا خطوط بیرونی قطعه کار جفت شود شکل2B .

هدف :

شابلونهای سوراخکاری برای تعداد کار زیاد به کار می روند زیرا سوراخها با دقت ویکنواختی بیشتری نسبت به تنظیم جداگانه و مجزای یک یک سوراخها  سوراخ می شوند . همچنین وقتی که یک جیگ سوراخکاری کم خرج مورد نیاز باشد برای تعداد کار کم نیز این جیگ استفاده می شود.

انتخاب عوامل تعیین کننده :

شابلونهای سوراخکاری وقتی برای سوراخکاری مطلوب می باشند که درستی بیشتر از حالت درست مورد نظر باشد. از آنجائیکه شابلون سوراخکاری عمل تنظیم کردن را حذف می نماید ارزش آن وقتی به مورد دانسته می شود که تعداد زیادی قطعه کار باید سوراخ شوند. شابلونها در جایی برای تولید کم استفاده می شوند که ارزش ابزار باید تا حداقل ممکن پایین نگه داشته شودو کار به دقت زیادی احتیاج ندارد. برای تولید زیاد جیگهای موثر وبهتری ساخته می شود وبرای دقت بیشتر روش گیره بندی وقرار بهتری استفاده می شود.

مزایا وعیوب :

شابلونهای سوراخکاری چند مزیت دارند : در طرح وساختمان ساده و از نظر قیمت ارزان هستند- به راحتی جا به جا می شوند و به سرعت روی قطعه کار قرار می گیرند. با این همه شابلونهای سوراخکاری ضد ضربه نبوده و ممکن است یک اپراتور بی احتیاط درصد زیادی از کار را ضایع کند. عمل سوراخکاری آهسته انجام می گیرد زیرا که برای سوراخکاری پین قفل کننده باید در اولین سوراخ قرار بگیردو این اعمال باعث کند شدن عمل سوراخکاری می گردند.به علاوه شابلونهای سوراخکاری وقتیکه لازم باشد کار در تلرانس محدودی انجام گیرد رضایتبخش نیستند.